ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

CBT/ Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία

Η φιλοσοφία του CBT βασίζεται στην κεντρική ιδέα ότι ο τρόπος που σκεφτόμαστε διαμορφώνει τη συναισθηματική μας κατάσταση και, κατ’ επέκταση, τη συμπεριφορά μας.

Μέσα από τη Γνωσιακή Συμπεριφορική παρέμβαση, στοχεύουμε στην τροποποίηση των δυσλειτουργικών, για τη ζωή μας,σκέψεων, έτσι ώστε να βελτιώσουμε τη συναισθηματική μας κατάσταση και να υιοθετήσουμε
λειτουργικές συμπεριφορές. Το συγκεκριμένο μοντέλο ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης είναι διεθνώς αναγνωρισμένο και, σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, αποτελεσματικό στην
αντιμετώπιση των συναισθηματικών διαταραχών (αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη) που συχνά εκδηλώνουν τα παιδιά και οι ενήλικες με σύνδρομο Asperger ή υψηλής λειτουργικότητας αυτισμό, στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν τον κόσμο και να ενταχθούν σ’ αυτόν. Τα παιδιά μαθαίνουν να εντοπίζουν και να τροποποιούν τις δυσλειτουργικές σκέψεις τους, να αξιολογούν και να ελέγχουν έμμονες ιδέες και συμπεριφορές, να επιλύουν προβλήματα, να υιοθετούν λειτουργική διεκδικητική συμπεριφορά, να διαχειρίζονται το θυμό τους. Παράλληλα, ενισχύουν την αυτογνωσία τους και την αυτοεκτίμησή τους, κατανοούν περισσότερο τις κοινωνικές σχέσεις και αποκτούν μεγαλύτερο κίνητρο για κοινωνική αλληλεπίδραση.

Στο Κέντρο μας, το Γνωσιακό Συμπεριφορικό Μοντέλο εφαρμόζεται από εκπαιδευμένους ψυχολόγους, σε παιδιά σχολικής και εφηβικής ηλικίας στο φάσμα.

Για περισσότερες πληροφορίες:
Beck. J. (2011). Cognitive Behavior Therapy: Basics and Beyond. The Guildford Press

Τι είναι η Παιγνιο-θεραπεία*;

Η Παιγνιο-θεραπεία είναι ένα νέο μοντέλο ψυχοθεραπείας που στηρίζεται στη φυσική ανάγκη του παιδιού για παιχνίδι` Βοηθά το παιδί να εκφραστεί, να εξερευνήσει τα συναισθήματά του και να κατανοήσει τις καταστάσεις που βιώνει.

Δίνει έμφαση κατά κύριο λόγο στη λειτουργία και στον ρόλο που διαδραματίζει το παιχνίδι στην προετοιμασία του παιδιού στην ζωή. Το παιχνίδι είναι το φυσικό μέσο με το οποίο τα παιδιά μαθαίνουν, επικοινωνούν, εξερευνούν και ανακαλύπτουν τον κόσμο τους. Επομένως το παιχνίδι θεωρείται ως την κυριότερη μορφή φυσικής και αβίαστης διαδικασίας μάθησης και ως τον αμεσότερο τρόπο απελευθέρωσης «κάθαρσης» του παιδιού από εντάσεις. Το παιχνίδι είναι για το παιδί η ίδια η ζωή.

Ο παιγνιο-θεραπευτής λοιπόν μπορεί να βοηθήσει το παιδί να επουλώσει τις πληγές που αφήνουν οι δύσκολες εμπειρίες ζωής, επιτρέποντάς του να εκφραστεί ελεύθερα μέσα σε ένα περιβάλλον που αποπνέει ασφάλεια και εμπιστοσύνη.

Οι «παραδοσιακές θεραπείες» που βασίζονται στο λόγο μπορεί να μην είναι πάντα κατάλληλες για παιδιά και εφήβους, που κάποιες φορές δυσκολεύονται να βρουν λέξεις για να εκφράσουν το συναισθηματικό τους κόσμο. Η παιγνιο-θεραπεία λοιπόν δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να επεξεργαστούν και να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους.

Σε ποιους απευθύνεται*;

Η Παιγνιο-θεραπεία είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος θεραπευτικής παρέμβασης για παιδιά που παρουσιάζουν μια ποικιλία δυσκολιών:

Παιδιά που έχουν βιώσει κακοποίηση, παραμέληση ή άλλου τύπου τραυματικές εμπειρίες.
Παιδιά που έχουν βιώσει απώλεια λόγω πένθους, οικογενειακής διάλυσης, διαζυγίου ή μετανάστευσης.
Παιδιά που έχουν βιώσει είτε προσωπικά είτε μέσα στην οικογένεια αρρώστια ή αναπηρία.
Παιδιά που έχουν βιώσει ή παρεβρεθεί σε περιστατικά οικογενειακής βίας ή κατάχρησης ουσιών.
Παιδιά με συναισθηματικές δυσκολίες ή/και προβλήματα συμπεριφοράς (όπως κατάθλιψη, επιθετικότητα) ως επακόλουθο των όσων έχουν βιώσει.

Η Παιγνιο-θεραπεία μπορεί να προσφέρει το «πλαίσιο» μέσα στο οποίο τα συναισθήματα που γεννούν οι δύσκολες εμπειρίες μπορούν να εκφραστούν και να γίνουν αποδεκτά χωρίς τον φόβο της απόρριψης ή της επίκρισης.

Γίνεται λοιπόν ο θεραπευτικός χώρος το ασφαλές πλαίσιο, όπου το παιδί τολμά να δει παίζοντας αυτό που το απασχολεί.

Παιδιά λοιπόν διαφορετικών εθνικοτήτων, γένους και ικανοτήτων μπορούν να επωφεληθούν από αυτή τη θεραπευτική προσέγγιση, η οποία είναι κατάλληλη για όλες τις ηλικίες, αλλά πιο συχνά εφαρμόζεται σε παιδιά ηλικίας από 3 ετών έως 12 ετών είτε σε ατομικό είτε σε ομαδικό επίπεδο.

Ποιος είναι ο Παιγνιοθεραπευτής*;

Ο Παιγνιο-θεραπευτής είναι ένας επαγγελματίας ψυχοθεραπευτής που έχει ολοκληρώσει ένα εντατικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αναγνωρισμένο από κάποιον ανάλογο φορέα . Τέτοιοι φορείς είναι σύλλογοι, οργανισμοί και εταιρείες. Στην Ελλάδα έχει δημιουργηθεί η «Πανελλήνια Επαγγελματική Ένωση Δραματοθεραπευτών – Παιγνιοθεραπευτών. Ο Παιγνιο-θεραπευτής οφείλει να είναι μέλος κάποιου Επαγγελματικού Συλλόγου.

Ενδεικτικά κάποια από τα κριτήρια που συνήθως θέτουν οι παραπάνω σύλλογοι για τα μέλη τους είναι:

Να έχουν ολοκληρώσει ένα αναγνωρισμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Να έχουν κάνει προσωπική ψυχοθεραπεία
Να έχουν συνεχή κλινική εποπτεία
Να έχουν πρόσφατο και καθαρό μητρώο
Να ακολουθούν πιστά τον Κώδικα Ηθικής του Συλλόγου

Οι περισσότεροι παιγνιο-θεραπευτές προέρχονται από κλάδους που σχετίζονται με το παιδί. Μπορεί να είναι ψυχολόγοι, παιδαγωγοί, κοινωνικοί λειτουργοί.. Χρησιμοποιούν μια πληθώρα μεθόδων και θεωριών κυρίως παιδο-κεντρικές μη-κατευθυντικές τεχνικές. Κάθε παιγνο-θεραπευτής υποστηρίζεται από έναν επόπτη, κάποιον πιο έμπειρο και ειδικευμένο παιδο-ψυχοθεραπευτή που επιβλέπει τη θεραπευτική διαδικασία.

Ποια είναι λοιπόν η διαδικασία*;

Στην Παιγνιοθεραπεία γίνονται κύκλοι 10 ή 20 συναντήσεων, η διάρκεια των οποίων ορίζεται με το παιδί, την οικογένεια και τον φορέα και μετά επαναξιολογείται και ανανεώνεται ένας καινούριος κύκλος δέκα συναντήσεων ή όχι, ανάλογα πάντα με τις ανάγκες του παιδιού.

Η διαδικασία γίνεται σε ατομικό επίπεδο ή σε ομαδικό (3-5 ατόμων). Εφαρμόζεται σε παιδιά από 2,5 ως 12 ετών, δηλαδή από την στιγμή που κατακτάται το συμβολικό παιχνίδι μέχρι τα πρώτα στάδια της εφηβείας.

Για να ξεκινήσει η διαδικασία απαιτείται:

Λήψη ιστορικού
Ξεκάθαρο συμβόλαιο με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές
Έκφραση αιτήματος τόσο από τον ενήλικα όσο και από το παιδί.

Καθορισμός Συγκεκριμένου Χώρου, Ημέρας και Ώρας. Καθορισμός συγκεκριμένων μελών στην ομάδα. Οι συνεδρίες είναι απαραίτητο να διακρίνονται από Απόλυτη συνέπεια
Συγκεκριμένο υλικό, το οποίο θα ικανοποιεί τις ανάγκες των τριών εξελικτικών Παιγνιοθεραπευτικών σταδίων ανάπτυξης του παιχνιδιού

Σημείωση: στην Παιγνιοθεραπεία μιλάμε για τα Στάδια Ανάπτυξης του Παιχνιδιού Ε-P–R κατά Sue Jennings) και είναι:

i Ενσωματικό παιχνίδι –(Αισθητηριακό – Κινητικό )

ii Προβολικό παιχνίδι

iii Παιχνίδι ρόλων

Τι εννοούμε λέγοντας « Συγκεκριμένο υλικό» στην Παιγνιοθεραπεία:

To ‘’Μαγικό χαλί‘’
Τους σάκους με πολύ συγκεκριμένα παιχνίδια ταξινομημένα σύμφωνα με τα τρία εξελικτικά στάδια του παιχνιδιού.
Άμμος και νερό

*παραπομπές και από το φυλλάδιο του Βρετανικού Συλλόγου Παιγνιο-θεραπευτών!

LEGO®-Based Therapy

H Λεγκο-παρέα μας είναι μια ομάδα κοινωνικών δεξιοτήτων που πραγματοποιείται στην ΕΞΕΛΙΞΗ σε εβδομαδιαία βάση. Στην ομάδα αυτή αξιοποιούμε τις αρχές της μεθόδου LEGO®-Based Therapy, μιας μεθόδου που αναπτύχθηκε από τον Dr. Dan LeGoff και απευθύνεται κατά βάση σε παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του Αυτισμού ή αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε επίπεδο κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Στο πρόγραμμα αυτό, δίνουμε έμφαση στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων μέσα από την κατασκευή μοντέλων LEGO® σε μικρές ομάδες.

Σε κάθε συνάντηση τα παιδιά χτίζουν κατασκευές LEGO® σε ομάδες των 2 ή 3 ατόμων, με τη βοήθεια ενηλίκου. Κάθε παιδί αναλαμβάνει έναν ρόλο προκειμένου να συνεργαστεί με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας στην κατασκευή. Ένα παιδί βρίσκει τα κομμάτια (“ο βοηθός”), ένας άλλο κρατά και δείχνει τις οδηγίες (“ο μηχανικός”) και ένα τρίτο παιδί συναρμολογεί το σχέδιο (“ο χτίστης”). Τα παιδιά με τη σειρά εναλλάσσονται στους ρόλους αυτούς, για να δοκιμάσουν όλους τους ρόλους. Σταδιακά, εμπλουτίζουμε το πρόγραμμα των συναντήσεων και με άλλες δραστηριότητες που περιλαμβάνουν την κατασκευή περισσότερο δημιουργικών μοντέλων, χωρίς οδηγίες, σε ζευγάρια ή μικρές ομάδες. Ο ενήλικας που διαχειρίζεται την ομάδα, κατευθύνει τα παιδιά να επιλύσουν οποιαδήποτε κοινωνική δυσκολία που ενδέχεται να προκύψει. Στην περίπτωση που προκύψει ένα πρόβλημα (π.χ. αν ένα παιδί αρπάξει ένα τουβλάκι), όλοι σταματούν την κατασκευή, ξεδιαλύνουν το πρόβλημα και ασκούνται σε μια εναλλακτική στρατηγική (π.χ. να ζητήσουν πρώτα με ωραίο τρόπο το τουβλάκι).

Μέσα σε ένα ευχάριστο και φιλικό κλίμα που δημιουργούν από κοινού τα παιδιά της ομάδας, ο θεραπευτής και το αγαπημένο παιχνίδι των παιδιών, τα παιδιά εκπαιδεύονται σε κοινωνικές δεξιότητες, όπως η εναλλαγή σειράς, η επίλυση προβλήματος, η κοινή εστία προσοχής και η λειτουργική επικοινωνία, απολαμβάνοντας παράλληλα τη συνεργατικότητα και την ομαδικότητα.

Περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με τη LEGO®-Based Therapy μπορεί κανείς να βρει στο www.bricks-for-autism.co.uk

Ιt takes two to talk – το πρόγραμμα Hanen για γονείς παιδιών με καθυστέρηση λόγου

Το «It takes two to talk» είναι ένα πρόγραμμα για γονείς παιδιών (βρέφη έως 5 ετών) με καθυστέρηση λόγου. Βασίζεται στη σημαντικότητα της εμπλοκής των γονέων στη θεραπευτική διαδικασία της πρώιμης παρέμβασης, αλλά και στην ανάγκη για βοήθεια από παιδιά και οικογένειες όσο το δυνατόν πιο νωρίς στη ζωή ενός παιδιού.

Πρόκειται για ένα πρόγραμμα βασισμένο σε στοιχεία (evidence based program), το οποίο αναπτύχθηκε από το κέντρο Hanen και είναι ευρέως διαδεδομένο στον κόσμο. Οι έρευνες πάνω στο «It takes two to talk» δείχνουν ότι είναι αποτελεσματικό και ότι όταν οι γονείς μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τις στρατηγικές του προγράμματος, η επικοινωνία των παιδιών τους βελτιώνεται.

Εφαρμόζεται από λογοθεραπευτές που έχουν λάβει την πιστοποίηση μετά από ειδική εκπαίδευση από το κέντρο Hanen.

Τι μαθαίνουν οι γονείς μέσω του προγράμματος «It takes two to talk»:

– Τον τωρινό τρόπο επικοινωνίας του παιδιού και ποιο είναι το επόμενο στάδιο

– Τι κινητοποιεί το παιδί για να επικοινωνήσει

– Πώς να εμπλακούν με το παιδί σε μπρος-πίσω αλληλεπιδράσεις, πριν ακόμα καταφέρει να μιλήσει

– Πώς να μετατρέψουν καθημερινές δραστηριότητες σε ευκαιρίες, έτσι ώστε το παιδί να μάθει τη γλώσσα

– Πώς να επιλέγουν τι ακριβώς να πουν έτσι ώστε το παιδί να τους κατανοεί και να μαθαίνει νέες λέξεις και ιδέες

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μια σειρά ενημερωτικών ομαδικών μαθημάτων, αλλά και ατομικές συνεδρίες συμβουλευτικής με βιντεοσκοπημένο υλικό από την καθημερινότητα του παιδιού.

Derbyshire Language Scheme (D.L.S.)

Το Derbyshire Language Scheme είναι ένα ολοκληρωμένο Γλωσσικό Πρόγραμμα, το οποίο αξιολογεί την γλωσσική ικανότητα του παιδιού και συμβάλλει στον σχεδιασμό του Εκπαιδευτικού Προγράμματος που θα ανταποκριθεί στις αδυναμίες που εντοπίστηκαν κατά την αξιολόγηση. Συγκεκριμένα αποτελείται από λεπτομερή τεστ αξιολόγησης της γλωσσικής έκφρασης και κατανόησης του παιδιού καθώς και από δομημένες διδακτικές ασκήσεις οι οποίες χρησιμοποιούν πραγματικά
αντικείμενα, παιχνίδια-μινιατούρες, ασπρόμαυρα σκίτσα και φωτογραφίες, επιτραπέζια και ομαδικά παιχνίδια και δραστηριότητες καθημερινής ζωής.

Η προσέγγιση του D.L.S. αναφορικά με τον σχεδιασμό της εκπαιδευτικής
παρέμβασης χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω στοιχεία:

– Ο σχεδιασμός των διδακτικών ασκήσεων βασίζεται σε μία αμφίδρομη
επικοινωνία ανάμεσα στο παιδί και στον εκπαιδευτή. Οι δραστηριότητες
εμποτίζονται από τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις του παιδιού, ώστε να ενισχυθεί η συμμετοχή του στην αλληλεπίδραση.
– Η σημασία που δίνεται στην ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων δεν είναι ανεξάρτητη από την κοινωνική διάσταση του λόγου. Δεξιότητες όπως η εναλλαγή σειράς, η βλεμματική επαφή και η συνδυασμένη προσοχή ενισχύονται από την αρχή της εκπαιδευτικής παρέμβασης.
– Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην λειτουργική και δομημένη ανάλυση των
δεξιοτήτων σε μικρά απλά βήματα, που είναι εύκολο να κατακτηθούν και
δώσουν στο παιδί το αίσθημα της επιτυχίας.
– Το εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του D.L.S. περιλαμβάνει συνεχή αξιολόγηση των διδακτικών στόχων που έχουν τεθεί για το παιδί καθώς της ανταπόκρισής του, στις δραστηριότητες που χρησιμοποιούνται, με σκοπό την προσαρμογή του Προγράμματος στις ανάγκες του.
– Εξαιρετικά σημαντική θεωρείται η διδασκαλία στα πλαίσια της
καθημερινότητάς τους, από την στιγμή που διευκολύνει την μάθηση αλλά και την γενίκευση της γνώσης. Η γενίκευση θεωρείται το τελικό κριτήριο που καθιστά επιτυχή την διδασκαλία.
– Τέλος, αναπόσπαστο κομμάτι τόσο της αξιολόγησης όσο και της
εκπαιδευτικής παρέμβασης, θεωρείται η άρρηκτη και συνεχής συνεργασία με τους γονείς του παιδιού.

Η χρήση του προγράμματος αυτού καθεαυτού στην ελληνική γλώσσα είναι δυνατή μέχρι ενός ορισμένου βαθμού, μια και στα πιο σύνθετα επίπεδα που εξετάζει και παρεμβαίνει, η δομή της αγγλικής γλώσσας διαφέρει από την ελληνική. Συνεπώς, σε αυτά θα πρέπει να ακολουθείται απλά και μόνο η προσφερόμενη γενική μεθοδολογία. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε ένα αντίστοιχο εργαλείο αξιολόγησης για την ελληνική γλώσσα, αλλά αυτό δε συνοδεύεται από τις αντίστοιχες διδακτικές ασκήσεις.

Παραπομπή στο site www.derbyshire-language-scheme.co.uk

Ομάδα Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος

Με χαρά σας ανακοινώνουμε ότι από τις 8 Φεβρουαρίου του ‘20 θα πραγματοποιηθούν στην Εξέλιξη ομάδες Γνωσιακού Συμπεριφορικού Δράματος (CBD) με στόχο να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες αλλά και να ξεπεράσουν προσωπικές δυσκολίες όπως φοβίες, άγχη, στερεοτυπίες, αντίσταση στην αλλαγή και έλλειψη αυτοπεποίθησης.

Τα παιδιά καλούνται να συμμετέχουν βιωματικά σε συναρπαστικές ιστορίες και να ξεπεράσουν μια σειρά δοκιμασίες, όπως να ανακαλύψουν το χαμένο θησαυρό, να βρουν τη μαγική χώρα με τα ιπτάμενα παιχνίδια, να διασχίσουν βουνά, ποτάμια και δάση γεμάτα περιπέτεια, να πετάξουν με τα μαγικά χαλιά, να λύσουν το γρίφο της εξαφάνισης του μικρού μάγου, να γνωρίσουν καλές και κακές νεραΐδες, να φτιάξουν τη δική τους επιχείρηση.

Οι δοκιμασίες αυτές στοχεύουν να τονώσουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών και να τα παροτρύνουν να αναπτύξουν δεξιότητες που θα τα βοηθήσουν να δημιουργήσουν φιλίες και να βελτιώσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, όπως η αντίληψη και η έκφραση των συναισθημάτων τους, η αντίληψη της λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας, η ενσυναίσθηση, η ικανότητα να ακούνε τον συνομιλητή τους, να παρακολουθούν και να συμμετέχουν σε μια συζήτηση.

Αναγνωρίζοντας ότι κάθε παιδί είναι ξεχωριστό, τα προγράμματα ΓΣΔ είναι εξατομικευμένα και σχεδιάζονται κατόπιν αξιολόγησης του επιπέδου λειτουργικότητας του κάθε παιδιού.

Απευθύνεται σε παιδιά 6-12 ετών με: επικοινωνιακές δυσκολίες, ΔΑΦ υψηλής λειτουργικότητας, ΔΕΠΥ, χαμηλή αυτοεκτίμηση, προβλήματα συμπεριφοράς, επιλεκτική αλαλία.

PECS

Πρόκειται για ένα εναλλακτικό – υποστηρικτικό πρόγραμμα επικοινωνίας, που αναπτύχθηκε το 1985 από τον Andy Bondy και την Lory Frost, για παιδιά προσχολικής ηλικίας με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος και άλλες διαταραχές επικοινωνίας που δεν έχουν λειτουργικό ή κοινωνικά αποδεκτό λόγο.

Το πρόγραμμα εξελίσσεται παράλληλα με την τυπική ανάπτυξη της γλώσσας, με την έννοια ότι αρχικά το παιδί διδάσκεται το «γιατί» και «πως» να επικοινωνήσει ή ποιες είναι οι βασικές αρχές της επικοινωνίας.

Μέσω της ανταλλαγής καρτών στοχεύει στην ανάπτυξη και ενίσχυση της επικοινωνίας δίνοντας την πρωτοβουλία και το εναρκτήριο βήμα στο παιδί. Αποτελείται από έξι στάδια με συγκεκριμένες και πολύ δομημένες στρατηγικές για την κατάκτηση των απαραίτητων δεξιοτήτων για την επικοινωνία. Παρά την απλότητα που το διακρίνει, θα πρέπει να ακολουθούνται οι συγκεκριμένοι κανόνες του προκειμένου να φέρει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Το PECS είναι ένα καλό και αποτελεσματικό εργαλείο, φιλικό προς τις δυσκολίες των ατόμων με ΔΑΦ και συμβατό με τις περισσότερες παρεμβάσεις σε αυτές. Δεν αποτελεί από μόνο του μια ολοκληρωμένη παρέμβαση και, συνεπώς, θα πρέπει να ενσωματώνεται λειτουργικά σε μια ευρύτερη μεθοδολογία, όπως το TEACCH (με το οποίο δεν θα πρέπει να συγχέεται).

Η συχνά εκφραζόμενη ανησυχία ότι η χρήση της εναλλαγής καρτών θα «βολέψει» το παιδί, το οποίο κατόπιν δεν θα αναπτύξει ομιλία, διαψεύδεται τόσο από την κλινική εμπειρία όσο και από τη δημοσιευμένη βιβλιογραφία. Αφενός, η χρήση του PECS παρέχει ένα τρόπο επικοινωνίας στο άτομο μειώνοντας την πιθανότητα εμφάνισης των δευτερογενών προβληματικών συμπεριφορών των ΔΑΦ, που συχνά συνιστούν λανθασμένο τρόπο επικοινωνίας. Αφετέρου, έχει δειχθεί στις μελέτες ότι η χρήση του συγκεκριμένου εργαλείου μπορεί να επιταχύνει την ανάπτυξη ομιλίας και γλώσσας στα άτομα εκείνα όπου έχουν πληρωθεί τα υπόλοιπα προαπαιτούμενα της ανάπτυξης της γλώσσας.

Αισθητηριακή Ολοκλήρωση ( S.I )

Η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι μια νευροβιολογική διαδικασία, που οργανώνει τις αισθήσεις από το σώμα και από το περιβάλλον και καθιστά δυνατή την αποτελεσματική χρήση του σώματος μέσα στο περιβάλλον.

Η θεωρία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης αναπτύχθηκε από την A. Jean Ayres κατά τη δεκαετία του 1960 στηριζόμενη σε θεωρίες από τα πεδία και άλλων επιστημών όπως της νευρολογίας, της νευροψυχολογίας, τηςφυσιολογίας, της αναπτυξιακής παιδιατρικής και της ψυχολογίας. Η παρέμβαση της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης αποτελεί μία μέθοδο παρέμβασης που απευθύνεται σε παιδιά με διαταραχές της αισθητηριακής ολοκλήρωσης, οι οποίες οδηγούν σε δυσκολίες στη μάθηση, στηνεπικοινωνία και την απόδοσή τους σε παραγωγικές και δραστηριότητεςκαθημερινής ζωής.

Οι εργοθεραπευτές που έχουν λάβει εξειδικευμένη εκπαίδευση στη
θεωρία, την αξιολόγηση και την πρακτική της Αισθητηριακής
Ολοκλήρωσης, μπορούν να παρέχουν παρέμβαση αισθητηριακής
ολοκλήρωσης, μέσα σε έναν ευρύχωρο και άρτια εξοπλισμένο χώρο με
υλικό αισθητηριακής ολοκλήρωσης. Επίσης, σημαντική είναι η
συμβουλευτική σε γονείς και εκπαιδευτικούς σε θέματα που αφορούν στις διαταραχές αισθητηριακής ολοκλήρωσης και η εφαρμογή στρατηγικών και προσαρμογών που μπορούν να βοηθήσουν το παιδί με προσαρμογές που θα κάνουν στο σπίτι και το σχολείο

Το Floortime™ (Παιχνίδι στο πάτωμα) είναι μία μέθοδος θεραπείας για παιδιά με Αναπτυξιακές δυσκολίες ή Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), η οποία βασίζεται στο μοντέλο DIR (Developmental, Individual-difference, Relationship-based model) και μεταφράζεται στα ελληνικά “Αναπτυξιακό, Εξατομικευμένο και Βασισμένο στο Συναίσθημα μοντέλο”.

Το μοντέλο δίνει έμφαση στην αισθητηριακή ρύθμιση, στη δημιουργία σχέσεων και στην αλληλεπίδραση. Μέσα από το παιχνίδι και την διασκέδαση βοηθάει το παιδί να εμπλακεί σε ένα κύκλο αλληλεπιδράσεων, καθώς και να αναπτύξει διάφορες κοινωνικές, γνωστικές και συναισθηματικές δεξιότητες. Έπειτα, ακολουθώντας τα αναπτυξιακά ορόσημα, βοηθάει το παιδί να αναπτύξει άλλες δεξιότητες, όπως αυτές του παιχνιδιού, της συμβολικής, της λογικής και της αφηρημένης σκέψης. Το Floortime δεν δρα μεμονωμένα στην ομιλία, τις κινητικές ή γνωστικές δεξιότητες, αλλά απευθύνεται σε αυτούς τους τομείς μέσω της εστίασής του στη συναισθηματική ανάπτυξη.

Το μοντέλο συμπεριλαμβάνει δομημένο χρόνου παιχνιδιού για 20 ή περισσότερα λεπτά κάθε φορά, και σε οποιαδήποτε ευκαιρία υπάρξει μέσα στην ημέρα. Το παιχνίδι μπορεί να πραγματοποιηθεί οπουδήποτε στο σπίτι, στην αυλή, στο σουπερμάρκετ και στην παιδική χαρά. Μπορεί να συμμετέχουν και άλλα παιδιά (αδέλφια ή συνομήλικοι) ή απλώς ένας ενήλικος. Απαραίτητο είναι μόνο να απολαμβάνει ο γονέας και το παιδί αυτές τις στιγμές.

Οι γονείς έχουν σημαντικό ρόλο και είναι βασικό στοιχείο αυτής της παρέμβασης. Μέσα σε αυτή τη μέθοδο εκπαιδεύονται στις τεχνικές του μοντέλου έτσι ώστε να μπορέσουν να εμπλέξουν το παιδί τους σε μια αμφίδρομη αλληλεπίδραση με νόημα αρκετές φορές μέσα στη καθημερινότητα.

TEACCH

H μέθοδος TEACCH αναπτύχθηκε το 1970 από τον Εric Schopler, απευθύνεται στα άτομα με αυτισμό και στοχεύει στην δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων ικανών να προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες ανάγκες τους.

Οι κύριες προτεραιότητές του περιλαμβάνουν :

την επικέντρωση στην ατομική διαφοροποίηση
την κατανόηση του αυτισμού
την συνεχή αξιολόγηση
την διαρκή προσαρμογή ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού και
την ανάπτυξη μιας ευέλικτης στρατηγικής παρέμβασης, βασισμένης στις υπάρχουσες δεξιότητες και ενδιαφέροντα.

Θεμέλιο λίθο της προσέγγισης αποτελεί η έννοια της δόμησης. Η οργάνωση του φυσικού περιβάλλοντος, η ανάπτυξη ημερήσιων προγραμμάτων και συστημάτων εργασίας καθώς και η οπτική αποσαφήνιση των προσδοκιών, συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στην χρήση αυτών ανεξάρτητα από την προτροπή και την καθοδήγηση του ενήλικα.

Αναφορικά με την βελτίωση της επικοινωνίας, η προσέγγιση TEACCH λαμβάνει κατ’ αρχήν υπόψη τα κεντρικά προβλήματα των ατόμων με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος σχετικά με τη γλωσσική ανάπτυξη, την κοινωνική κατανόηση (Θεωρία της Νόησης), την αυθόρμητη αλληλεπίδραση και την συνδυασμένη προσοχή. Στόχος της μεθόδου είναι να βοηθήσει τα άτομα να καταλάβουν τη δύναμη της επικοινωνίας και έπειτα να μάθουν να επικοινωνούν ανεξάρτητα, αυθόρμητα, λειτουργικά και σε διαφορετικά περιβάλλοντα και καταστάσεις.

Τα μέσα που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν κυρίως χειρονομίες, αντικείμενα, εικόνες, σήματα, νοηματική γλώσσα και λέξεις (ανάλογα με το επίπεδο ικανοτήτων του παιδιού).

Αξίζει επίσης ν’ αναφερθούν και τα βασικά συστατικά στοιχεία του εκπαιδευτικού προγράμματος TEACCH:

α) Δόμηση και οργάνωση φυσικού περιβάλλοντος. Η χωροταξική διαμόρφωση της αίθουσας γίνεται με βάση τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται σε κάθε χώρο και βοηθά το παιδί να κατανοήσει το περιβάλλον του. Με αυτόν τον τρόπο η μετάβαση από τον ένα χώρο στον άλλο γίνεται χωρίς άγχος, την στιγμή που κάθε αλλαγή έχει νόημα και είναι προβλέψιμη.

β) Ατομικό ημερήσιο πρόγραμμα. Το περιεχόμενο του προγράμματος ποικίλει ανάλογα με το επίπεδο λειτουργικότητας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν πραγματικά ή συμβολικά αντικείμενα, φωτογραφίες, εικόνες, σκίτσα, σχήματα ή και λέξεις. Τα οπτικά σήματα που σηματοδοτούν τις δραστηριότητες του παιδιού μέσα στη μέρα, το βοηθούν να συγκεκριμενοποιήσει την έννοια του χρόνου και να ελέγξει το ‘απρόβλεπτο’.

γ) Σύστημα ατομικής εργασίας. Πρόκειται για την οπτική αποσαφήνιση του τι αναμένεται από το παιδί να κάνει, από πόσες δραστηριότητες αποτελείται, πότε θα ξέρει ότι τελείωσε και τι ακολουθεί μετά. Η οργάνωσή του εξαρτάται και πάλι από τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά του. Το σύστημα εργασίας λειτουργεί από τα αριστερά προς τα δεξιά -όπου τοποθετεί την ολοκληρωμένη δραστηριότητα- και προάγει την ανεξάρτητη λειτουργία του παιδιού.

Ένα σημαντικό πλεονέκτημα της μεθόδου αποτελεί η συνεχής συμμετοχή των γονέων, ως συνεκπαιδευτές, καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος. Οι γονείς συνεργάζονται με τους εκπαιδευτές του παιδιού τους τόσο αναφορικά με την επιλογή του εκπαιδευτικού του προγράμματος, όσο και με την εφαρμογή του.

Σχετική παραπομπή: www.teacch.com

Sherborne

Η Κινησιοπαιδαγωγική Μέθοδος Sherborne είναι μια μέθοδος μέσα από την οποία οι συμμετέχοντες εξερευνούν τις δυνατότητες του σώματός τους (νιώθουν σαν στο «σπίτι» τους) μέσα από το “Παιχνίδι Σχέσεων”. Αποτελεί ένα χρήσιμο θεραπευτικό εργαλείο στα χέρια των εργοθεραπευτών, φυσιοθεραπευτών, λογοθεραπευτών, ψυχολόγων και ειδικών παιδαγωγών ενώ η μέθοδος χρησιμοποιείται για εκπαιδευτικούς σκοπούς από παιδαγωγούς όλων των ειδικοτήτων.

Η μέθοδος σκοπεύει να εμπλέξει τους συμμετέχοντες στη διαδικασία της αλληλεπιδραστικής μάθησης. Προσφέρει κινητικές εμπειρίες που προέρχονται από τα τυπικά κινητικά πρότυπα της ανθρώπινης ανάπτυξης σε συνδυασμό με τη θεωρία κινητικής ανάλυσης του Laban. Σε ένα περιβάλλον ανοιχτό, μη επικριτικό, ο συμμετέχοντας ενθαρρύνεται να αλληλεπιδράσει με τα υπόλοιπα μέλη σε ένα συναισθηματικό πλαίσιο επιτυχίας και κατορθώματος.

Συγκεκριμένα για τα άτομα με Δ.Α.Φ. συμβάλει σημαντικά στην προώθηση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της πρωτοβουλίας και της τροποποίησης στερεότυπων συμπεριφορών σε λειτουργικό παιχνίδι. Επιπλέον, χρησιμοποιείται για την επίτευξη ειδικών λογοθεραπευτικών ή εργοθεραπευτικών στόχων όπως η εκμάθηση χωρικών εννοιών και η βελτίωση της αισθητηριακής ρύθμισης και επεξεργασίας.

Η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί είτε ατομικά ή σε ομάδες. Έχει χρησιμοποιηθεί σε διαφορετικές ομάδες όπως παιδιά και ενήλικες, άτομα με ΔΑΦ ή άλλες αναπτυξιακές, κινητικές και ψυχοκοινωνικές δυσκολίες, υπερήλικες, σε προσχολικές ομάδες και δημοτικά σχολεία.