ΠΑΙΓΝΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Τι είναι η Παιγνιοθεραπεία*;
Η Παιγνιο-θεραπεία είναι ένα νέο μοντέλο ψυχοθεραπείας που στηρίζεται στη φυσική ανάγκη του παιδιού για παιχνίδι` Βοηθά το παιδί να εκφραστεί, να εξερευνήσει τα συναισθήματά του και να κατανοήσει τις καταστάσεις που βιώνει. 
Δίνει έμφαση κατά κύριο λόγο στη λειτουργία και στον ρόλο που διαδραματίζει το παιχνίδι στην προετοιμασία του παιδιού στην ζωή. Το παιχνίδι είναι το φυσικό μέσο με το οποίο τα παιδιά μαθαίνουν, επικοινωνούν, εξερευνούν και ανακαλύπτουν τον κόσμο τους. Επομένως το παιχνίδι θεωρείται ως την κυριότερη μορφή φυσικής και αβίαστης διαδικασίας μάθησης και ως τον αμεσότερο τρόπο απελευθέρωσης «κάθαρσης» του παιδιού από εντάσεις. Το παιχνίδι είναι για το παιδί η ίδια η ζωή.
Ο παιγνιο-θεραπευτής λοιπόν μπορεί να βοηθήσει το παιδί να επουλώσει τις πληγές που αφήνουν οι δύσκολες εμπειρίες ζωής, επιτρέποντάς του να εκφραστεί ελεύθερα μέσα σε ένα περιβάλλον που αποπνέει ασφάλεια και εμπιστοσύνη.
Οι «παραδοσιακές θεραπείες» που βασίζονται στο λόγο μπορεί να μην είναι πάντα κατάλληλες για παιδιά και εφήβους, που κάποιες φορές δυσκολεύονται να βρουν λέξεις για να εκφράσουν το συναισθηματικό τους κόσμο. Η παιγνιο-θεραπεία λοιπόν δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να επεξεργαστούν και να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους.
Σε ποιους απευθύνεται*;
Η Παιγνιο-θεραπεία είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος θεραπευτικής παρέμβασης για παιδιά που παρουσιάζουν μια ποικιλία δυσκολιών:
- Παιδιά που έχουν βιώσει κακοποίηση, παραμέληση ή άλλου τύπου τραυματικές εμπειρίες.
- Παιδιά που έχουν βιώσει απώλεια λόγω πένθους, οικογενειακής διάλυσης, διαζυγίου ή μετανάστευσης.
- Παιδιά που έχουν βιώσει είτε προσωπικά είτε μέσα στην οικογένεια αρρώστια ή αναπηρία.
- Παιδιά που έχουν βιώσει ή παρεβρεθεί σε περιστατικά οικογενειακής βίας ή κατάχρησης ουσιών.
- Παιδιά με συναισθηματικές δυσκολίες ή/και προβλήματα συμπεριφοράς (όπως κατάθλιψη, επιθετικότητα) ως επακόλουθο των όσων έχουν βιώσει.
Η Παιγνιο-θεραπεία μπορεί να προσφέρει το «πλαίσιο» μέσα στο οποίο τα συναισθήματα που γεννούν οι δύσκολες εμπειρίες μπορούν να εκφραστούν και να γίνουν αποδεκτά χωρίς τον φόβο της απόρριψης ή της επίκρισης.
Γίνεται λοιπόν ο θεραπευτικός χώρος το ασφαλές πλαίσιο, όπου το παιδί τολμά να δει παίζοντας αυτό που το απασχολεί.
Παιδιά λοιπόν διαφορετικών εθνικοτήτων, γένους και ικανοτήτων μπορούν να επωφεληθούν από αυτή τη θεραπευτική προσέγγιση, η οποία είναι κατάλληλη για όλες τις ηλικίες, αλλά πιο συχνά εφαρμόζεται σε παιδιά ηλικίας από 3 ετών έως 12 ετών είτε σε ατομικό είτε σε ομαδικό επίπεδο.
Ποιος είναι ο Παιγνιοθεραπευτής*;
Ο Παιγνιο-θεραπευτής είναι ένας επαγγελματίας ψυχοθεραπευτής που έχει ολοκληρώσει ένα εντατικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αναγνωρισμένο από κάποιον ανάλογο φορέα . Τέτοιοι φορείς είναι σύλλογοι, οργανισμοί και εταιρείες. Στην Ελλάδα έχει δημιουργηθεί η «Πανελλήνια Επαγγελματική Ένωση Δραματοθεραπευτών – Παιγνιοθεραπευτών. Ο Παιγνιο-θεραπευτής οφείλει να είναι μέλος κάποιου Επαγγελματικού Συλλόγου.
Ενδεικτικά κάποια από τα κριτήρια που συνήθως θέτουν οι παραπάνω σύλλογοι για τα μέλη τους είναι:
- Να έχουν ολοκληρώσει ένα αναγνωρισμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα
- Να έχουν κάνει προσωπική ψυχοθεραπεία
- Να έχουν συνεχή κλινική εποπτεία
- Να έχουν πρόσφατο και καθαρό μητρώο
- Να ακολουθούν πιστά τον Κώδικα Ηθικής του Συλλόγου
Οι περισσότεροι παιγνιο-θεραπευτές προέρχονται από κλάδους που σχετίζονται με το παιδί. Μπορεί να είναι ψυχολόγοι, παιδαγωγοί, κοινωνικοί λειτουργοί.. Χρησιμοποιούν μια πληθώρα μεθόδων και θεωριών κυρίως παιδο-κεντρικές μη-κατευθυντικές τεχνικές. Κάθε παιγνο-θεραπευτής υποστηρίζεται από έναν επόπτη, κάποιον πιο έμπειρο και ειδικευμένο παιδο-ψυχοθεραπευτή που επιβλέπει τη θεραπευτική διαδικασία.
Ποια είναι λοιπόν η διαδικασία*;
Στην Παιγνιοθεραπεία γίνονται κύκλοι 10 ή 20 συναντήσεων, η διάρκεια των οποίων ορίζεται με το παιδί, την οικογένεια και τον φορέα και μετά επαναξιολογείται και ανανεώνεται ένας καινούριος κύκλος δέκα συναντήσεων ή όχι, ανάλογα πάντα με τις ανάγκες του παιδιού.
Η διαδικασία γίνεται σε ατομικό επίπεδο ή σε ομαδικό (3-5 ατόμων). Εφαρμόζεται σε παιδιά από 2,5 ως 12 ετών, δηλαδή από την στιγμή που κατακτάται το συμβολικό παιχνίδι μέχρι τα πρώτα στάδια της εφηβείας.
Για να ξεκινήσει η διαδικασία απαιτείται:
- Λήψη ιστορικού
- Ξεκάθαρο συμβόλαιο με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές
- Έκφραση αιτήματος τόσο από τον ενήλικα όσο και από το παιδί.
- Καθορισμός Συγκεκριμένου Χώρου, Ημέρας και Ώρας. Καθορισμός συγκεκριμένων μελών στην ομάδα. Οι συνεδρίες είναι απαραίτητο να διακρίνονται από Απόλυτη συνέπεια
- Συγκεκριμένο υλικό, το οποίο θα ικανοποιεί τις ανάγκες των τριών εξελικτικών Παιγνιοθεραπευτικών σταδίων ανάπτυξης του παιχνιδιού
Σημείωση: στην Παιγνιοθεραπεία μιλάμε για τα Στάδια Ανάπτυξης του Παιχνιδιού Ε-P–R κατά Sue Jennings) και είναι:
i Ενσωματικό παιχνίδι –(Αισθητηριακό – Κινητικό )
ii Προβολικό παιχνίδι
iii Παιχνίδι ρόλων
Τι εννοούμε λέγοντας « Συγκεκριμένο υλικό» στην Παιγνιοθεραπεία:
- To ‘’Μαγικό χαλί‘’
- Τους σάκους με πολύ συγκεκριμένα παιχνίδια ταξινομημένα σύμφωνα με τα τρία εξελικτικά στάδια του παιχνιδιού.
- Άμμος και νερό
*παραπομπές και από το φυλλάδιο του Βρετανικού Συλλόγου Παιγνιο-θεραπευτών!